Habka loo burburiyo xadaaradaha bulshooyinka

Dr. Mahdi Elmandjra(1933-2014) oo ahaa dhaqaalayahan iyo qoraa ka faallooda arimaha bulshada ayaa qoray maqaalkaan uu ciwaan uga dhigay “Tiirarka Burburinta” oo uu uga hadlayo habka loo maro duminta xadaaradaha bulshooyinka.

Qoraagu wuxuu yiri: Si aad u dumiso ilbaxnimo bulsho uma baahid in aad u adeegsato hubka nukliyeerka iyo sawaariikhda wax gumaadda. Kaliya waxaad u baahantay in aad burburiso qoyska, tayada waxbarashada iyo in aad meesha ka saarto dadka tusaalaha ah ee bulshadaasi ku dayato.

Qoraaga oo sii sharraxaya waddooyinka loo maro hababkaan ayaa yiri:

1) Si aad u dumiso reerka, meesha ka saar kaalinta hooyadu ku leedahay barbaarinta ubadka. Si taasi kuugu suuragasho bulshadaas u sheeg in ay ragga iyo dumarku siman yihiin, oo ay muhiim tahay in ay hooyadu shaqeysato, si ay uga faanto in ay guriga joogto una dayacdo barbaarinta carruurteeda, ayna gurigaas uga soo baxaan carruur aan helin tarbiyo hooyo.

2) Si aad u burburiso waxbarashada, hoos u dhig tayada aqoonta iyo hanka ardayda, una fududeey qishka imtixaannada. Hoos u dhig qiimaha macalinka si ay ardaydu u yasto farriinta uu xambaarsanyahay oo ay aqoontu u lunto, ayna bulshadaas u yeelato macallin bariiskiisa kaliya dhacsanaya iyo arday qish ku baastay oo muhiimaddoodu tahay in ay qaataan shahaado aysan aqoonteeda laheyn. Markaas ayuu bukaanku ku dhimanayaa gacanta dhaqtar qish ku soo baasay, guryuhu ku burburayaan gacanta injineer qish ku soo baasay, hantida qaranku ku lumeysaa gacanta xisaabiye qish ku soo baasay, caddaaladdu ku dhimaneysaa gacanta garsoore qish ku soo baasay, jahliguna ku faafayaa sababka macallin qish kusoo baasay.

3) Si aad meesha uga saarto dadka bulshadaas indhaha u ah, dur iyo wax-ka-sheeg culimada iyo mufakiriinta, si aan hadalkooda loo dhegeysan looguna dayan, ayna halkaas uga soo baxdo bulsho ka arradan oo marti ka ah diinteeda, dhaqankeeda iyo aqoonta ay dunidu ku kala tagtay.

Haddaba, haddii uu guryaha ka soo baxo jiil aan tarbiyeysneyn oo ka qadsan bbarbaarin hooyo, ayna meesha ka baxdo kaalinta macalinkii wax-ku-bari lahaa dugsiga, iskuulka iyo jaamacadadda, meeshana laga saaro dowrkii culimada iyo mufakiriinta, yaa bulshadaas u maqan? ayuu qoraagu isku weydiinayaa dhammaadka maqaalkiisa.

Ka soo babashadeedana waxaa saldhig u ah guriga. Haddii uu ubadkeenu helo hooyo dhisan oo ku faanto kana shaqeysa barbaarintiisa; goobaha waxbarashadana ku helo macallin dhisan oo dhisa garaadkiisa, uuna heysto culimo iyo mufakiriin uu ku daydo; waxaa soo baxaya jiil yaqaanna kuna dheggan diintiisa iyo dhaqankiisa, waxna u tari kara dalkiisa iyo dadkiisa.